چرا بداخلاقی پزشکان اعتبار پزشکی ایران را زیر سوال می‌برد؟ | هیچ بیماری از پشت کوه نیامده است

همشهری آنلاین - عیسی محمدی: چندی پیش در فضای توئیتر، یکی از کاربران به موضوع جالبی اشاره کرده بود. او عکس مادرش را با لباس محلی لری منتشر کرده و نوشته بود که: «ایشون که با لباس فاخر محلی لری رو به دوربین لبخند زیبایش را تضمین زندگی ما می‌کند مادرم هست که شب گذشته جهت معاینه به متخصص مراجعه میکنه و متاسفانه با لفظ از پشت کوه آمده با وی سخن گفته میشه، این هم بماند من همراهش نبودم.

به دکتر زنگ زدم اظهار عذرخواهی کرد ولی این دلیل نمی‌شود که هر دانشگاه رفته‌ای بخواهد به اصالت و فرهنگ توهین کند، چون از مادرم عذرخواهی کرد بیش از این مسئله را ادامه نمی‌دهم.

مادرم کسی است که در تمام طول زیستنش با وجود همه مصائب زندگی سالم و سلامت سایه‌اش را بر سر ما نگاه داشته و هیچکس هیچ حقی ندارد به هیچ دلیلی ناراحتش کند. او نماد فرهنگ و اصالت قوم لر در پهنه زاگرس است.»

بد نیست بدانید که نویسنده این نظرات، خودش یکی از کادر درمان بوده و این، یعنی آن‌که گاهی حتی چنین برخوردهایی، اعضای خانواده کادر درمان را هم دچار خود خواهد کرد. 

حوزه پزشکی در ایران، البته نسبت به چند دهه قبل، پیشرفت‌های حیرت‌انگیزی داشته است. بیراه نیست که رئیس سازمان نظام پزشکی، اشاره می‌کند که دنیا باید دانش پزشکی ما را گدایی کند. شهروندان در هر کجای این جهان که باشند، به واقع جذب تخصص و کیفیت کاری و علم و... می‌شوند؛ وقتی که این دانش نزد پزشکان ایرانی باشد، چرا باید آن را «گدایی» نکنند؟ (هرچند که حالا بماند که شاید این لفظ از سوی یک پزشک چندان جالب نباشد!)

اما یکی از ضعف‌های بزرگ حوزه پزشکی ما، همین برخوردهای کنترل نشده است؛ که معمولا هر شهروند ایرانی یکی، دو جین از این خاطرات برخوردهای بد را در انبان ذهنش دارد. 

متأسفانه این ضعف‌های ارتباطی، نه تنها در برخورد با بیماران و مراجعان که حتی در شرح حال گرفتن از آن‌ها نیز خودش را نشان می‌دهد. یعنی گاهی می‌بینید که چند بیمار در یک اتاق هستند و هر کدام در مقابل دیگران، باید شرح حال بیماری‌اش را شرح بدهد؛ چیزی که با حقوق یک بیمار چندان سازگار و هماهنگ نیست. 

به نظر می‌رسد که این امر، نیاز به یک آسیب شناسی مهم و ضروری دارد. آیا حیف نیست که این حجم از پیشرفت‌های پزشکان ایرانی با چنین برخوردهایی، زیر سوال برود؟ آن هم در حالی که ما داریم درباره یکی از حرفه‌هایی صحبت می‌کنیم که صبر و تحمل و خدت به مردم در آن حرف اول و آخر را می‌زند.

حقیقت امر آن است که با هر منطقی حساب و کتاب کنیم، باز هم پزشکان باید به بیماران خود احترامی بیشتر بگذارند. این نباید یک رفتار شگفت‌انگیز باشد که ببینیم پزشکی، هم احترام زیادی برای بیمارش قائل است و هم وقت زیادی برای آن‌ها صرف می‌کند؛ جوری که با شوق و ذوق بیاییم و برای همه تعریف کنیم. این باید یک رفتار و وظیفه عمومی در بین پزشکان ما باشد؛ که اگر خلاف آن را دیدیم تعجب کنیم. 

حتی اگر در اتمسفری باشیم که اعتقادی به اخلاقیات و... نداشته باشیم، باز هم اقتضا می‌کند که برای جذب بیماران بیشتر، این احترام به دیگری را در دستور کار قرار دهیم. به یاد این نقل قول و دیالوگ از فیلمی می‌افتم که چنین بود: 

+اگه این همه چیز میدونی، چرا توی پمپ بنزین کار می‌کنی؟!

- اینجا یه ایستگاه خدماتیه، ما خدمات ارائه می‌دیم، هیچ هدف بالاتری وجود نداره.

بله، هیچ هدفی بالاتر از خدمت به دیگران نیست؛ چه در یک اتمسفر اخلاق‌مدارانه زندگی کنید، چه در فضایی که اعتقادی به چنین ایده‌هایی ندارد. واقعا شایسته نیست که از تحصیل‌کردگان و پزشکان خود، چنین برخوردهایی را ببینیم و بشنویم و با تعجب، نقلش کنیم. 

همین چند روز پیش که طی مطلبی در همشهری آنلاین، به تأثیر مهربانی پزشکان بر بیماران اشاراتی کردیم. در آن مطلب آمده بود:

«مطالعات نشان می‌دهد ارتباط پزشک و بیمار و رضایت بیمار از مراحل درمان ممکن است بر روند و نتایج فرآیند درمان نیز تأثیرگذار باشد. البته تحقیقات هنوز در مورد ارتباط بین رضایت از ارتباط پزشک و بیمار و تبعیت از درمان یا مراقبت از خود در بیماران مزمن وجود ندارد. اما بررسی‌های زیادی در این خصوص شده که نشان می‌دهند مهارت‌های ارتباطی پزشکان گامی مؤثر در ایجاد ارتباط مؤثر بین پزشک و بیمار است.

یک مطالعه توصیفی مقطعی به منظور تعیین تأثیر قابلیت ارتباطی پزشکان بر رضایت بیماران، رضایت بیماران مراجعه‌کننده به ۸ کلینیک تخصصی دانشگاهی را بررسی کرده که بیماران و همراهان آن‌ها خاطرنشان کرده‌اند نحوه رفتار پرسنل درمان به ویژه پزشک معالج نه تنها باعث کاهش ترس و اضطراب آن‌ها می‌شود؛ بلکه می‌تواند امید و اطمینان بیشتری را به بهبود حال بیماران ببخشد.

این مطالعه نشان داد بین رضایت بیماران و مهارت‌های ارتباطی پزشکان (تخصیص زمان مناسب برای ویزیت بیماران، توضیح روش‌های تشخیص و درمان) همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین مهارت‌های درمانی پزشکان، رفتار دوستانه آن‌ها، احترام به احساسات بیماران و معاینه دقیق بیماران توسط پزشک، ارتباط معنی‌داری با رضایت بیمار دارد.»

به نظر می‌رسد اخلاق پزشکی در ایران، بیش از پیش باید مورد توجه قرار بگیرد و زیر پا گذاشتن آن به‌هیچ‌وجه نباید توجیه شود. واقعا حیف است که اعتبار پزشکی ایران، با رفتارهای ارتباطی نادرست برخی پزشکان، به باد برود؛ در حالی که به‌راحتی می‌توان آن را کنترل کرد.